Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.
Π.Μ.Σ. "ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ"
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Δρ Κορρές Κωνσταντίνος
Το ζητούμενο σε όλες σχεδόν τις έρευνες είναι οι σχέσεις – συνάφειες μεταξύ των μεταβλητών. Στη μελέτη της σχέσης – συνάφειας μεταξύ των μεταβλητών, το πρώτο ζητούμενο είναι ο καθορισμός κατά πόσον μεταξύ των μεταβλητών υπάρχει συστηματική συμμεταβολή (κατά πόσον δηλαδή οι αλλαγές στις τιμές της μίας μεταβλητής συνοδεύονται από αντίστοιχες συστηματικές αλλαγές στις τιμές της άλλης μεταβλητής).
Στην περίπτωση που μεταξύ των μεταβλητών υπάρχει συστηματική συμμεταβολή τα ζητούμενα είναι δύο:
α) Να εκφραστεί η υπάρχουσα συμμεταβολή ποσοτικά – αριθμητικά με στατιστικούς δείκτες και όρους.
β) Να καθοριστεί η φύση της υπάρχουσας συμμεταβολής, δηλαδή να καθοριστεί κατά πόσον η σχέση είναι αιτιώδης ή όχι.
Ψυχομετρία είναι ο κλάδος της ψυχολογίας, ο οποίος ασχολείται με την ψυχολογική μέτρηση των γνωστικών ικανοτήτων του ανθρώπου, της προσωπικότητας, της συμπεριφοράς, των πεποιθήσεων και των επιτευγμάτων του ανθρώπου, των άλλων ανθρώπινων χαρακτηριστικών, όπως είναι η προσαρμογή, η εκπαίδευση, τα ενδιαφέροντα, οι ανάγκες και επεκτείνεται σε θέματα υγείας.
Δίνεται έμφαση στο λειτουργικό ορισμό (operational definition), όπου μια έννοια ορίζεται με βάση της διαδικασίες (λειτουργίες), οι οποίες θα δείξουν ξεκάθαρα αν κάποιος εμπίπτει στη συγκεκριμένη κατηγορία ή όχι.
Τα ψυχομετρικά τεστ είναι «...η συστηματική διαδικασία να παρατηρηθεί η συμπεριφορά ενός ατόμου και η περιγραφή αυτής με τη βοήθεια μιας αριθμητικής κλίμακας» (Cronbach, 1984) και «...η μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς και η διαφοροποίηση της σε κάθε άτομο ξεχωριστά» (Arici, 1972).
Οι ποσοτικές μέθοδοι που βασίζονται σε δειγματοληπτική έρευνα με ερωτηματολόγιο, προσφέρουν τη δυνατότητα στον ερευνητή να προσεγγίσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού για τον έλεγχο των συγκεκριμένων υποθέσεων ή ερωτημάτων. Η τυποποίηση των στοιχείων που συλλέγονται, η δυνατότητα προσέγγισης μεγάλου μέρους πληθυσμού και η επιδεκτικότητα των στοιχείων σε στατιστικές μεθόδους ανάλυσης καθιστούν την ποσοτική ως την πιο διαδεδομένη μορφή εμπειρικής έρευνας.
Για να καταλήξει ο ερευνητής σε έγκυρα και επιστημονικά αποτελέσματα δύο είναι τα βασικά ζητήματα που πρέπει να εστιάσει:
α) Στη συλλογή ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος του υπό μελέτη πληθυσμού και
β) Στη διαμόρφωση ενός κατάλληλου για την έρευνα ερωτηματολογίου.
Τα στάδια εκπόνησης μιας ποσοτικής ερευνητικής προσέγγισης είναι:
1) Αρχική έρευνα ή Έρευνα πιλότος (Πιλοτική έρευνα) (Pilot research)
Προτού ο ερευνητής προχωρήσει στην έρευνα πεδίου (συμπλήρωση των ερωτηματολογίων) θα πρέπει να ελέγξει το ερωτηματολόγιο σε ένα περιορισμένο δείγμα, το οποίο συνήθως επιλέγεται με τη μέθοδο του διαθέσιμου δείγματος. Σε αυτό το στάδιο θα εντοπισθούν ασάφειες, μη κατανοητοί όροι, δυσκολία στην επιλογή απάντησης ιδιαίτερα στις κλειστές ερωτήσεις όπου οι απαντήσεις είναι προκαθορισμένες κλπ και θα οριστικοποιηθεί το ερωτηματολόγιο.
2) Έρευνα πεδίου
Σε αυτό το στάδιο συμπληρώνονται τα ερωτηματολόγια. Η συμπλήρωση δεν πρέπει να έχει πολύ μεγάλη διάρκεια, ιδιαίτερα σε θέματα που μεταβάλλονται με το χρόνο. Αν αλλάξουν ορισμένα δεδομένα πολλές φορές αλλάζουν και οι απαντήσεις του δείγματος και υπάρχει δυσκολία στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων.
3) Στατιστική επεξεργασία στοιχείων
Τα δεδομένα που συλλέγονται από τα ερωτηματολόγια κωδικοποιούνται συνήθως με το στατιστικό πακέτο SPSS (Statistical Package for Social Sciences) και γίνεται παρουσίαση, ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων.
To ελεύθερο ισοδύναμο λογισμικό του SPSS είναι το PSPP.
4) Ερμηνεία αποτελεσμάτων – Συγγραφή τελικής έκθεσης
Από τη στιγμή που το ερωτηματολόγιο έχει σχεδιασθεί σωστά, το δείγμα είναι αντιπροσωπευτικό, οι ερωτήσεις έχουν γίνει κατανοητές από τους ερωτώμενους και το ερωτηματολόγιο έχει συμπληρωθεί σωστά, τα αποτελέσματα της έρευνας θεωρούνται έγκυρα και αντιπροσωπευτικά της υπό μελέτη ομάδας. Με βάση τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης, μπορεί να γίνει ερμηνεία του φαινομένου που μελετήθηκε και να εξαχθούν γενικεύσιμα συμπεράσματα.
Παρακάτω παρατίθενται σημειώσεις σχετικά με τη Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας, ειδικότερα με το τι είναι Έρευνα, τις βασικές έννοιες της Ψυχομετρίας, τα Σφάλματα μέτρησης, την Αξιοπιστία και την Εγκυρότητα μέτρησης, τις Ποσοτικές ερευνητικές προσεγγίσεις και τις Ποιοτικές ερευνητικές προσεγγίσεις.
Αναπτύσσονται μέθοδοι Στατιστικής ανάλυσης με το στατιστικό πακέτο SPSS, ειδικότερα εισαγωγικά θέματα χειρισμού του SPSS, θέματα περιγραφικής ανάλυσης, θέματα επαγωγικής ανάλυσης και θέματα Ανάλυσης παραγόντων με το SPPS.
Επίσης παρατίθενται παραδείγματα γνωστικών ερωτηματολογίων (προ - τεστ και μετά - τεστ) και ερωτηματολογίων διαθέσεων, όπως επίσης και παραδείγματα από αρχεία δεδομένων του SPSS.
1) Σημειώσεις σχετικά με τη Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας
Korres K. (2015). Research methods in Education sciences. Education Sciences. ASPETE.pdf
2) Παραδείγματα γνωστικών ερωτηματολογίων (προ - τεστ και μετά - τεστ) και ερωτηματολογίων διαθέσεων
α) Παράδειγμα πρώτης σελίδας ερωτηματολογίου
β) Γνωστικά ερωτηματολόγια και ερωτηματολόγια διαθέσεων
Pre questionnaire Example (Kyriazis, Psycharis, Korres,2009).pdf
Post questionnaire Example (Kyriazis, Psycharis, Korres,2009).pdf
3) Σημειώσεις σχετικά με Στατιστική Ανάλυση με το SPSS
Korres K. (2015). Statistical Analysis using SPSS. Education Sciences. ASPETE.pdf
4) Παραδείγματα από αρχεία δεδομένων του SPSS
SPSS Data file Example (Kyriazis, Psycharis, Korres, 2009).sav
5) Ανάλυση μεθοδολογίας ερευνητικής εργασίας